Czym jest wizyta studyjna i dlaczego warto ją zorganizować?

Wizyta studyjna to, w najprostszej wersji, odwiedziny w organizacji, instytucji lub miejscu, które chcemy bliżej poznać, by zrozumieć jego sposób funkcjonowania i ofertę. W programie “Kto na ochotnika? Szkolne programy wolontariatu” organizujemy wizyty studyjne dla uczniów i nauczycieli w instytucjach otwartych na współpracę z młodzieżą. Po co?

• Dzięki wizytom młodzież lepiej poznaje miejsca działalności społecznej w swojej okolicy oraz pracowników lub innych wolontariuszy w tych miejscach.
• Wizyta jest szansą na rozwinięcie współpracy lokalnej między daną organizacją i całym klubem wolontariatu lub konkretnymi, zainteresowanymi uczniami.
• Nawet jeśli nie uczniowie nie zdecydują się zostać wolontariuszami, być może zainteresuje ich oferta organizacji (warsztaty dla młodzieży, wydarzenia kulturalne lub sportowe itp.).
• Uczestnicząc w dobrze zaplanowanej wizycie studyjnej, uczniowie mają możliwość spróbować różnych form i typów działania wolontriackiego oraz ocenić, na ile zadania takie byłyby dla nich interesujące.
• Dla organizacji, instytucji wizyta studyjna jest szansą na wzmocnienie swojej pozycji w społeczności lokalnej oraz pozyskanie nowych wolontariuszy i uczestników działań.

Krok po kroku

Jeśli jesteś nauczycielem, nauczycielką i chcesz zorganizować wizytę studyjną, proponujemy Ci następujące kroki.   

1.Rozpoznajcie okolicę.

Wypiszcie wszystkie miejsca, które w waszej społeczności podejmują działania społeczne: biblioteki, domy kultury, stowarzyszenia, fundacje, także grupy nieformalne (np. aktywne grupy mieszkańców). Zapewne nie wszystkie znacie, dlatego dobrze jest:

• przejrzeć tablice ogłoszeniowe urzędów, strony internetowe i FB w poszukiwaniu wydarzeń lokalnych i ich organizatorów
• zapytać rodzinę, sąsiadów, znajomych, czy znają organizacje działające społecznie w pobliżu
• skorzystać ze stron i portali udostępniających oferty wolontariackie: ochotnicy.waw.pl, ngo.pl
• skontaktować się z regionalnymi ośrodkami wspierania wolontariatu (w Warszawie - projektem Ochotnicy Warszawscy). 

2. Zbierzcie informacje

Poszukajcie informacji o profilu działania organizacji (czym się zajmuje?), jej doświadczeniach z wolontariatem (czy prowadzi wolontariat? jaki?) oraz pracy z młodzieżą (czy ma ofertę dla osób młodych? czy jest otwarta na współpracę z wolontariuszami poniżej 18. roku życia?). Pamiętajcie, że wiele organizacji nie informuje szeroko o swoich działaniach i nie ma na swoich stronach internetowych dostępnej oferty dla wolontariatu - dlatego najlepiej jest skontaktować się osobiście z daną instytucją. Jeśli w organizacji jest konkretna osoba, która odpowiada za wolontariat, to dobry znak - jest prawdopodobieństwo, że wolontariat jest wpisany w misję i działalność tego miejsca, a nasi wolontariusze będą traktowani zgodnie ze standardami dobrego wolontariatu.

3. Wybierzcie organizacje

Porozmawiajcie z młodzieżą, które miejsca wydają im się najciekawsze i warte odwiedzenia. Może okazać się, że grupa będzie podzielona - warto wtedy rozłożyć wizyty studyjne w czasie i zorganizować je w kilku miejscach. W wizytach może uczestniczyć albo cała grupa, albo tylko osoby zainteresowane. Warto namówić młodzież, by podeszła do wizyt z otwartą głową i potraktowała je jako nowe doświadczenia, które nie zobowiązują do dalszej współpracy, ale mogą dostarczyć wrażeń i refleksji.

4. Omówienie szczegółów 

Na tym etapie warto zadbać przede wszystkim o:

• Głębsze poznanie specyfiki instytucji. Chodzi tu o rzeczy dość prozaiczne, np. jak wygląda siedziba organizacji/miejsce działania i czy możliwe jest w niej zorganizowanie spotkania dla 15-20 osób; jaka dokładnie jest oferta wolontariatu dla młodzieży i czy instytucja widzi szansę na jej poszerzenie; jakich kompetencji wymaga od wolontariuszy i czy umożliwia ich zdobycie; czy jest otwarta na wolontariat grupowy; dlaczego w ogóle chce współpracować z wolontariuszami.
• Ustalenie celu. Ważne jest, by obie strony wiedziały, po co organizowana jest wizyta. Instytucja powinna być świadoma, że efektem wizyty nie musi być napływ nowych wolontariuszy (może okazać się, że oferta nie spełnia oczekiwań  młodzieży). Z kolei szkoła powinna wziąć pod uwagę cele organizacji, np. biblioteka może zechcieć pochwalić się swoimi nowymi zbiorami lub organizowanymi wydarzeniami.
• Wybór miejsca i czasu. Kluczowe są zasoby organizacji (czy dysponuje miejscem spotkań i osobą, która może przeprowadzić takie spotkanie), ale też realia jej działania. Organizacje pomocowe na przykład prawdopodobnie ze względów etycznych i prawnych nie zaproponują wizyty w miejscu, w którym przebywają “odbiorcy” pomocy.
• Określenie scenariusza spotkania. Przykładowy scenariusz spotkania umieszczamy poniżej. Może on być jednak dostosowywany w zależności od celu spotkania i rodzaju grupy. Kluczowe jest, by wizyta umożliwiała aktywny udział młodzieży i była prowadzona w interesujący sposób.

5. Przeprowadzenie wizyty studyjnej i jej omówienie.   

Po wizycie omówcie z młodzieżą  to doświadczenie. Taka autorefleksja może być też częścią samej wizyty, jednak młodzież może mieć opory, by szczerze mówić o swoich wrażeniach w obecności organizatora. Dlatego proponujemy tak czy inaczej zapytać młodzież po spotkaniu:

• Jakie są Wasze wrażenia?
• Co wam się spodobało?
• Czego się dowiedzieliście, nauczyliście
• Czy widzicie dla siebie miejscu w takim rodzaju działania jako wolontariusze? Dlaczego? 

Załącznik: scenariusz wizyty studyjnej

1. Przedstawienie się osób prowadzących i organizacji - 5 min.
2. Wyjaśnienie celów spotkania i zebranie oczekiwań uczestników (opcjonalnie) - 10 min.
3. Rundka zapoznawcza: jak mam na imię, jakie są moje doświadczenia z wolontariatem, moje supermoce (w czym jestem mocny/mocna?) - 15 min.
4. Wizytówka organizacji: kim jesteśmy, co i dlaczego robimy? Tę część można przeprowadzić aktywnie: pokazać młodzieży zdjęcia lub fragmenty materiałów, przedmioty związane z różnymi działaniami i poprosić, by uczniowie spróbowali określić, jakie to działania i jaki jest ich cel. - 15 min.  
5. Spacer po instytucji: poznanie najważniejszych miejsc i zakamarków, a także pracowników (warto pokazać młodzieży także miejsca, do których zwykły odbiorca nie ma dostępu, np. archiwum, laboratorium itp.). - 15 min.
6. Próbki wolontariatu: młodzież wykonuje krótkie ćwiczenia symulujące rzeczywiste działania, które mogą wykonywać wolontariusze w tym miejscu. - 30 min
7. Omówienie ćwiczenia: jakich umiejętności wykonało to zadanie? co mi się w nim podobało, a co nie? - 10 min.  
8. Szukamy możliwości współpracy: rozmowa z młodzieżą o tym, w jakie ewentualnie inne działania chcieliby się zaangażować, sami zorganizować itp.
9. Rundka podsumowująca: z czym wychodzę? Pożegnanie.