ABC WOLONTARIATU. Prawne aspekty

W polski prawie aktem prawnym regulującym zagadnienia związane z wolontariatem jest ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Pełną treść dokumentu znajdziecie na stronie ISAP (tekst najbardziej aktualny znajdziecie pod tytułem „tekst ujednolicony”). W ustawie tej nie znajdziemy wyrażonej wprost definicji wolontariatu. Aby ją stworzyć musimy zajrzeć do art. 2 pkt 3 ustawy: [Wolontariusz] – „rozumie się przez to osobę fizyczną, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na zasadach określonych w ustawie. Co to oznacza? Że wolontariat to nic innego jak działalność, wykonywanie czynności, wykonywanie świadczenia na zasadach, które zawarte są w ustawie. Nie ma więc jednego katalogu czynności, które może nazwać wolontariatem. Ważne, aby ta czynność była zgodna z treścią ustawy. Działalnością wolontariacką zajmuje się osoba (nie organizacja czy firma), bez względu na swój wiek, która robi to dobrowolnie i bez wynagrodzenia.

• Usuwanie obraźliwych graffiti z okolicznego muru w ramach corocznej akcji.
• Udział w zbiórce publicznej na rzecz gminnego schroniska.
• Pomoc w rozdawaniu ulotek reklamujących szkolny kiermasz książek.
• Udział w ogólnopolskiej akcji „Żonkile” – wręczanie przechodniom papierowych żonkili na znak pamięci o powstaniu w Gettcie Warszawskim.
• Regularne odwiedziny w pobliskim hospicjum.
• Czytanie bajek dzieciom w bibliotece w co drugi poniedziałek miesiąca itp.

• Instytucja uprawniona do organizacji wolontariatu. Tylko podmioty wymienione w art. 42 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, mogą legalnie organizować wolontariat – są to organizacje pozarządowe (w ramach działalności przewidzianej ich statutem, wyłączając działalność gospodarczą), kościoły, związki wyznaniowe, spółdzielnie socjalne, kluby sportowe, urzędy, rady gminne, szkoły, przychodnie i inne (więcej art. 42 ustawy).
• Do wolontariatu zapraszamy osoby fizyczne. Bez względu na wiek (ale z pewnymi dodatkowymi obowiązkami przy okazji współpracy z osobami niepełnoletnimi, o czym w kolejnych artykułach).
• Obowiązki wolontariusza są różne od obowiązków pracowników zarobkowych, są dostosowane do możliwości, umiejętności i preferencji wolontariusza. Wolontariat ma rozwijać kompetencje, uczyć i doskonalić, nie być zastępnikiem dla pracowników etatowych.
• Podpisujemy z wolontariuszem porozumienie. To na mocy tego dokumentu wolontariusz wykonuje świadczenia na rzecz organizacji. Czas trwania wolontariatu jest równy czasowi przewidzianemu w porozumieniu. Forma pisemna jest najbardziej korzystna ze względu na jej trwałość (wzór porozumienia znajdziecie na dole). Dla świadczeń wykonywanych powyżej 30 dni sporządzenie porozumienia w formie pisemnej jest obowiązkowe.
• Określamy jasne i zrozumiałe zasady zakończenia wolontariatu. Kwestie te najlepiej omówić z wolontariuszem jeszcze przed rozpoczęciem świadczenia i wprowadzić je do treści porozumienia.
• Zapewniamy wolontariuszom higieniczne i bezpieczne warunki pracy. Dodatkowo, jeśli wolontariusz w naszym imieniu wykonuje pracę poza miejscem zamieszkania, a więc wolontariat generuje konieczność podróży, to po naszej stronie jest zapewnienie mu zwrotu kosztów podróży i diet.
• Wolontariusze są ubezpieczeni od następstw nieszczęśliwych wypadków. W przypadku wolontariatu krótszego niż 30 dni obowiązek ubezpieczenia występuje po stronie organizacji! Nie zapominajcie o tym! Obowiązek ubezpieczenia wolontariuszy przy świadczeniu dłuższym niż 30 dni przechodzi na skarb państwa na podstawie pisemnego porozumienia.
• Wolontariusze otrzymują zaświadczenie dokumentujące ich pracę i wkład.